Những người dành cả đời vớt rác Hồ Tây - VnExpress

  7h sáng, mặt Hồ Tây (Hà Nội) bảng lảng trong nắng mai, 4 chiếc thuyền nổ máy xình xịch. Ở mỗi thuyền, một người cầm lái, 3 người còn lại động dao vớt rác lều bều trên mặt hồ. - VnExpress  

Vớt rác trên sông nước không chỉ nặng nhọc, với đàn bà lại là mối hiểm. Thế nhưng gia đình chị Ngân (38 tuổi, Gia Lâm) đã có 3 đời gắn với hồ này. Đời bà ngoại, đời cha và vợ chồng chị cũng lấy con nước Hồ Tây làm nghiệp mưu sinh. Mức lương không đủ chi trả cuộc sống nên chồng chị đã chuyển nghề khác. Riêng chị, mỗi tháng tổng thu nhập (lương, ăn trưa, tiền độc hại) được hơn 3 triệu đồng.

"Có những cô cậu xin vào đây, hết giờ làm lên bờ là nôn thốc, nôn tháo và đành bỏ cuộc. Chúng tôi thì quen rồi, thế mà nhiều hôm trời nắng, trên đầu cái nóng đổ xuống, dưới bốc lên, mùi tanh nồng xộc vào mũi, buổi trưa cũng không thể ăn cơm", chị Ngân kể chuyện. Đã quen với nghề, chị cho biết giờ bỏ cũng không biết làm gì khác.

Cùng đội với chị Ngân còn có anh Ngọc Anh, 38 tuổi, nhà ở Đông Anh. Ngày xưa, bố anh cùng hai người nữa đánh cá trên hồ. Trong một cơn dông, sét đánh chết 2 người đồng hành, còn ông bị bắn xuống lòng thuyền may mắn sống sót. "Tới đời chúng tôi, nhiều hôm đi làm, mưa giông mà chưa kịp vào bờ, thuyền chạy phía trước, sét đánh phía sau. Mùa đông, sương móc ở đây đặc quánh", anh tâm tình.

Nhà chị Ngân đã có 3 đời gắn bó với mặt nước Hồ Tây. Ảnh:   P.D.

  17 công nhân vớt rác Hồ Tây đều là cha con, vợ chồng, hay anh chị em trong nhà.   Gần như họ dành cả thế cuộc để làm sạch mặt hồ rộng lớn này. Ông Thơ (52 tuổi, Xuân La, Tây Hồ) từng làm ở xí nghiệp phá hoang cá. Ngày đó còn trẻ, có sức khỏe, đánh lộn với con nước cả đêm, mỗi ngày thu về hàng tấn cá.

Năm 1996, Xí nghiệp Môi trường Hồ Tây thành lập, ông được điều động sang làm mướn nhân vệ sinh môi trường mặt nước ở hồ Trúc Bạch. Vừa đi học vừa đi làm, đến năm 2000, ông chuyển sang bên Hồ Tây. Ngần ấy năm trong nghề, ông nắm rõ đặc điểm từng con nước trong hồ.

"Vớt rác trên Hồ Tây cũng cần nghệ thuật, đó là nghề đoán hướng gió. Đầu con gió ít rác, cuối gió sẽ nhiều hơn. Tháng 4, 5 gió Đông Nam, rác sẽ tụ hội nhiều về mạn Công viên nước. Sang tháng 8, 9 những cơn gió Tây sẽ thổi rác xuống khu vực đường Thanh Niên. Mùa đông hướng gió Đông Bắc đẩy rác về khu Thụy Khuê, thỉnh thoảng gió lại đẩy rác nhiều về khu Nghi Tàm... Những ngày mưa bão, rác từ trong cống ào ra, cụm thành bãi trên mặt hồ", đôi mắt ông Thơ nô nức theo từng câu nói, sáng bừng cả khuôn mặt đã sạm đen vì nắng gió.

Vừa kể chuyện, ông Thơ vừa bẻ vô lăng về phía đầu đường Thanh Niên. Mũi thuyền  gần bờ thì bỗng dưng "mắc nghẹn", một công nhân đã quá ngũ tuần chỉ chực lao về phía trước. Chưa kịp hoàn hồn đã thấy ông khựng lại, chiếc thuyền đứng im. Người vớt rác lão luyện này bặm môi, gồng sức nhấc lên một chiếc túi bóng ngậm nước cả vài kg. Một nữ công nhân hơn 50 tuổi khác cũng khốn đốn không kém vừa khều, vừa vớt những gáo dừa, cốc chén phủ khắp mặt hồ - nơi buổi tối là một điểm ăn chơi náo nhiệt.

Đến một cái cống nhỏ, rác dồn thành đống, ông Thơ mau chóng tắt máy, gồng vai chống thuyền tiến sát bờ. Ba người vớt rác nhảy phắt lên mặt đất. Họ khéo vớt nhẹ để đống rác không kịp tản ra. Vài phút, cả một đống rác sinh hoạt đã được hội tụ hết lên thuyền. Mặt hồ phía sau nơi họ đi qua bình lặng, sạch bong.

Các công nhân làm vệ sinh mặt hồ Tây 2 lần mỗi ngày. Ảnh:  P.D.

  Cùng thời điểm này, nhóm anh Sinh -  người đội trưởng 41 tuổi, có hơn chục năm trong nghề -  làm vệ sinh mặt hồ ở khu vực Công viên nước. "Những hôm Rằm tháng 7, xống áo, vàng mã, cả bàn thờ, lư hương nằm khắp mặt hồ, hôm nào thuyền cũng đầy ụ rác", anh nói.

Đoạn đường Lạc Long Quân phía gần Võng Thị, nước cạn, nhiều đá, thuyền chẳng thể chuyển di vào bên trong. Sau một hồi lèo lái bở hơi tai, anh Sinh đành phải bỏ cuộc, đỗ thuyền cách bờ vài mét. 4 công nhân lội xuống tiến về phía bờ, nước mấp mé đầu gối. Họ dùng tay bới từng tấm nilon, xống áo rách vướng vào đá, chặt cây dại, vớt cá chết đổ hết lên thuyền. Vài cái bàn thờ, một chiếc ghế sa lông được thu lại một chỗ, phải cầm dao bổ nhỏ mới có thể mang đi.

Gần 11h trưa, khuôn mặt những công nhân vớt rác đã đen, lại càng thêm bóng lộn, mồ hôi ướt đầm. Chiếc thuyền tiến sát bờ, họ nhẫn nại vớt từng cành cây, con cá nhỏ. Trên thuyền, rác đã ngập không còn lối đi. Những xác cá chết trắng gặp nắng bốc mùi hôi thối, ruồi nhặng bâu đầy. Nhóm này chấm dứt công việc cũng là khi từ đằng xa 3 chiếc thuyền của các nhóm khác chạy lại. Cả 4 chiếc tụ hội về đầu Võng Thị. Mỗi thuyền vài tạ rác được chất lên xe thu nhặt.

Sau khi với rác sẽ được giao hội lên bờ, đưa đến bãi rác Nam Sơn. Ảnh:  P.D.

Nắng đã chiếu đỉnh đầu, 4 chiếc thuyền gắn máy cô-le mới nổ máy trở về. Mặt nước Hồ Tây đã sạch rác sau một buổi sáng gần 20 người làm việc thật lực. Thế nhưng đó đây vẫn có vài người dân ra đổ rác, một góc đằng xa vọng lại tiếng kèn đám ma. Mấy người công nhân đứng tuổi nhìn nhau hiểu ý "kiểu gì chiều nay chỗ đó cũng có rác"...

Ông Phạm Phương Đông, Giám đốc xí nghiệp môi trường Hồ Tây, cho biết, Hồ Tây có diện tích hơn 500 ha, là hồ lớn nhất và cũng được xem là sạch nhất Hà Nội. Ngày nào cũng có 16 công nhân làm vệ sinh từ sáng tới chiều, kể cả những ngày nghỉ lễ. Chỉ trừ trường hợp mưa bão, công nhân mới được nghỉ. Song ngày hôm sau, rác bị dồn lại, khối lượng công việc lại tăng lên gấp 2, gấp 3 lần. Tính chất công việc ngoài trời, lại trên sông nước nên đôi khi không thể tránh được rủi ro. Nên, công nhân vớt rác hồ hết là "cha truyền, con nối", có tâm huyết với nghề